Τα παιδιά πληρώνουν το τίμημα τηs γενοκτονίαs

Συμπληρώνονται φέτος 15 χρόνια από τη γενοκτονία στη Ρουάντα. Ο απολογισμός των μόλις 100 ημερών που κράτησε η φυλετική παράκρουση, από τον Απρίλιο ως τον Ιούλιο του 1994, είναι τρομακτικός.
Οι νεκροί ήταν 800.000 σε συνολικό πληθυσμό 8 εκατομμυρίων. Τα θύματα προέρχονταν από τη μειονοτική φυλή των Τούτσι. Οι περισσότεροι δολοφονήθηκαν από τις ματσέτες συγχωριανών ή και φίλων τους Χούτου, που δεν δίστασαν να σκοτώσουν και όσους ομόφυλούς τους αρνήθηκαν να λάβουν μέρος στη θηριωδία.
Ασύλληπτο είναι και το νούμερο των βιασμών. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ για τη Ρουάντα, 250-500 χιλιάδες γυναίκες βιάστηκαν. Πολλές εκτελέστηκαν αμέσως μετά, άλλες μολύνθηκαν με AIDS, άλλες γέννησαν τα παιδιά των βιαστών τους.
Η γενοκτονία άφησε έναν λαό από ορφανά. Το 2001, σύμφωνα με τη UNICEF, ζούσαν 613.000 τέτοια παιδιά στη χώρα. Οι γονείς κι οι συγγενείς τους είτε είχαν σκοτωθεί κατά τη διάρκεια της σφαγής είτε μετά το τέλος της είχαν διαφύγει στο εξωτερικό προκειμένου να μη συλληφθούν. Επίσης, το 43% των παιδιών είχαν ορφανέψει λόγω της «σιωπηλής γενοκτονίας», του AIDS.
Ο ρόλος της Δύσης

Η μικρή αφρικανική χώρα βρέθηκε στη μέγκενη της στρατηγικής διαπάλης μεταξύ Γαλλίας και ΗΠΑ. Αν και πρώην βελγική αποικία το 1990 ήταν αναμφισβήτητα μία απ τις χώρες της «Γαλλοαφρικής» (Francafrique). Η ίδρυση κι η δράση του Πατριωτικού Μετώπου Ρουάντας - RPF που άρχισε να επιχειρεί εκείνο το έτος στην παραμεθόριο με την Ουγκάντα θορύβησε τον Φρανσουά Μιτεράν.
Σύμφωνα με τον επί χρόνια στενό συνεργάτη του, Ουμπέρ Βεντρίν, ο Γάλλος πρόεδρος πίστευε ότι -αν δεν αντιδρούσε αποφασιστικά- η Ρουάντα θα αποτελούσε το πρώτο κομμάτι σ' ένα ντόμινο απώλειας ζωτικού χώρου εντός της σφαίρας επιρροής της Γαλλίας στην Αφρική.
Ετσι, η Γαλλία παρέδωσε όπλα στον στρατό της Ρουάντας, επίσημης αξίας 25 εκ. δολαρίων για το διάστημα 1990-94, εκπαίδευσε στρατιωτικά σώματα, αλλά και τις πολιτοφυλακές των Χούτου, τους οποίους έστρεψαν ενάντια στους «αγγλόφωνους» Τούτσι.
Ο προεδρικός υιός, Ζαν-Κριστόφ Μιτεράν, ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 90 διορισμένος «αφρικανάρχης» απ τον πατέρα του. Για τη δραστηριότητά του στην Αφρική (Αγκόλα) καταδικάστηκε τελεσίδικα απ τη γαλλική δικαιοσύνη. Πλήθος ΜΚΟ και δημοσιευμάτων τον τοποθετούν επικεφαλής δικτύων λαθρεμπορίας όπλων, διαμαντιών και ναρκωτικών που στήνονταν για να χρηματοδοτούν δικτάτορες και οπλαρχηγούς, αλλά και την τσέπη του Ζαν-Κριστόφ.
Ενα τέτοιο δίκτυο πολιτοφυλακών Χούτου, εκπαιδευμένων απ τους Γάλλους, ενεργοποιήθηκε κι άρχισαν οι σφαγές με αφορμή τη μυστηριώδη κατάρριψη (στις 6 Απριλίου 1994) του αεροπλάνου στο οποίο επέβαιναν ο (Χούτου) δικτάτορας της Ρουάντας, Ζιβενάλ Χαμπιαριμάνα, ο πρόεδρος του Μπουρούντι και Γάλλοι σωματοφύλακες.
Σήμερα η Ρουάντα δεν έχει σχέσεις με τη Γαλλία, την οποία κατηγορεί ότι εξακολουθεί να δίνει άσυλο σε ενορχηστρωτές της γενοκτονίας. Στη Γαλλία, από την άλλη, όπου η αμφισβήτηση του Ολοκαυτώματος είναι ποινικά κολάσιμη, ευδοκιμεί ένα ρεβιζιονιστικό ρεύμα για την ιστορία της γενοκτονίας.
Μεγάλη δημοσιότητα έχουν λάβει οι μελέτες «ερευνητών» που υποβαθμίζουν τη γαλλική ανάμειξη μιλώντας για «διπλή γενοκτονία»: των Τούτσι από τους Χούτου, αρχικά, και το αντίστροφο μετά την επικράτηση του RPF. Σκοτεινά κέντρα, υποτίθεται, «προπαγάνδας Τούτσι» έχουν διαμορφώσει την εικόνα του θύματος για τη φυλή αυτή...
Η βαριά ευθύνη της Γαλλίας δεν απαλλάσσει ούτε τις ΗΠΑ και τη Βρετανία από τις δικές τους. Ο Φρ. Μιτεράν είχε δίκιο. Η μεταπήδηση της Ρουάντας σε άλλη σφαίρα επιρροής ήταν μέρος σχεδίου που τόσο βάρβαρα θέλησε ν ακυρώσει. Ο σημερινός πρόεδρος της Ρουάντας, Πολ Καγκάμε, που μεγάλωσε στην Ουγκάντα από πρόσφυγες γονείς Τούτσι και ίδρυσε το RPF, είχε εξαρχής την υποστήριξη των Αγγλων και των Αμερικανών.
Εκπαιδεύτηκε στρατιωτικά το 1990 στο Φορτ Λίβενγουορθ στις ΗΠΑ και αξιοποίησε τη χρηματική βοήθεια απ τη Βρετανία και τις ΗΠΑ στη δημιουργία μιας αξιόμαχης δύναμης. Με την επέμβαση και την επικράτηση του RPF στο σύνολο των εδαφών της Ρουάντας, τον Ιούλιο του 1994, σταμάτησαν τελικά οι σφαγές.
Η σφαγή του Μουράμπι

Οταν άρχισε η εθνοκάθαρση, ενσωματωμένοι σε στρατιωτικές και παραστρατιωτικές μονάδες της «Δύναμης Χούτου» ήταν αξιωματικοί του γαλλικού στρατού, κομάντο και ομάδες αναγνώρισης. Ενώ έκλεινε το πρώτο δεκαήμερο των εκκαθαρίσεων, σ' ένα σχολείο του χωριού Μουράμπι κατέφυγαν 65 χιλιάδες Τούτσι με τη διαβεβαίωση του καθολικού επισκόπου ότι τα γαλλικά στρατεύματα που στρατοπέδευαν εκεί θα τους προστάτευαν.
Στις 21 Απριλίου 1994, οι Γάλλοι αποχώρησαν ανοίγοντας τον δρόμο για ένα μακελειό 45 χιλιάδων νεκρών επιτόπου και 15 χιλιάδων σε μια κοντινή εκκλησία την επόμενη μέρα. Ο γαλλικός στρατός επέστρεψε λίγες μέρες αργότερα και με τη βοήθεια εκσκαφέων σχημάτισε λοφίσκους με πτώματα και χώμα.
ΦΤΩΧΕΙΑ ΠΑΝΤΟΥ

Από την ορφάνια στην ανεργία Ακόμα και για τα δεδομένα της Αφρικής, η Ρουάντα είναι φτωχή. Η εικόνα της πρωτεύουσας Κιγκάλι είναι χαρακτηριστική. Μόλις ένας δρόμος του Κιγκάλι είναι ασφαλτοστρωμένος. Περνάει έξω από το αεροδρόμιο, το ξενοδοχείο «Des Milles Collines» (της ταινίας «Ηotel Rwanda») και τις κατοικίες των αξιωματούχων κι ύστερα ενώνεται με την άσφαλτο της υποτυπώδους εθνικής οδού.
Δεν υπάρχουν ιδιαίτερα σημάδια οικονομικής δραστηριότητας. Το μόνο που δείχνει να κινείται έχει να κάνει με τους λιγοστούς τουρίστες που φτάνουν αεροπορικώς στην πόλη.
Οι τελευταίοι χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Σε αυτούς που ήρθαν θέλοντας να κάνουν οικοτουρισμό και να δουν τον περίφημο γορίλα της Ρουάντα και σ' αυτούς που ήρθαν να δουν τα εξαιρετικά μακάβρια μνημεία της γενοκτονίας.
Τα δίδακτρα. Αποκλείεται να μην παρατηρήσει κανείς πόσοι νέοι στην ηλικία άνθρωποι υπάρχουν στη χώρα. Ως παιδιά μπορεί να ήταν ορφανά, τώρα που ενηλικιώθηκαν είναι σχεδόν όλοι άνεργοι. Οι περισσότεροι θα μιλήσουν για τη θέλησή τους να μορφωθούν, να πάνε πανεπιστήμιο και να κάνουν κάτι καλύτερο στη ζωή τους. Τα δίδακτρα ενός πανεπιστημιακού έτους ανέρχονται σε 800-1.000 ευρώ, ποσό αστρονομικό για τα δεδομένα της χώρας και απαγορευτικό για τους ίδιους.
Νωρίς το βράδυ το Κιγκάλι βυθίζεται στο σκοτάδι. Οι ταβέρνες που πουλάνε μπίρα από μπανάνα κλείνουν. Στους δρόμους ένστολοι στήνουν ένοπλα μπλόκα ελέγχοντας καθένα από τα λιγοστά οχήματα που κινούνται.
«Ενότητα» και «δικαιοσύνη»

Ο χρόνος δεν έχει γιατρέψει ακόμα τις πληγές της γενοκτονίας. Οι μνήμες δεν μπορούν να σβηστούν από όσους έζησαν τη θηριωδία των ημερών εκείνων είτε ως θύματά της είτε ως συμμετέχοντες σ' αυτήν, όμως η κυβέρνηση έχει απαγορεύσει τη χρήση φυλετικού προσδιορισμού δημοσίως. Θεωρητικά ουδείς μπορεί να δηλώσει Τούτσι ή Χούτου, παρά μόνο Ρουαντέζος. Είναι μια μεγάλη προσπάθεια για να επιτευχθεί εθνική ενότητα.
Ωστόσο, γίνεται να υπάρξει ειρήνη χωρίς δικαιοσύνη; Καθώς τόσο πολλοί συμμετείχαν σε μαζικά εγκλήματα, φαίνεται πως ναι. Τουλάχιστον δεν γίνεται να τιμωρηθούν όλοι, παρά μόνο οι εγκέφαλοι, οι οποίοι -σύμφωνα με την κυβέρνηση της χώρας- φυγοδικούν σε χώρες της Δύσης.
Στη Ρουάντα εφαρμόζεται ένα εθιμικό σύστημα απονομής δικαιοσύνης. Τα «γκατσάτσα» είναι τοπικά δικαστήρια αποτελούμενα από τον δάσκαλο, τον ιερέα και άλλα επιφανή μέλη κάθε κοινότητας, που δικάζουν άτομα που πήραν μέρος στις αγριότητες. Συνήθως αφήνουν τους εγκληματίες ελεύθερους, αφού ομολογήσουν, δώσουν πληροφορίες για τους υποκινητές τους και δηλώσουν μετάνοια για τις πράξεις τους. Μετά επιστρέφουν στο σπίτι, στη ζωή τους, μπορεί και στις τύψεις τους...
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

613.000 ορφανά παιδιά ζούσαν στη χώρα το 2001, σύμφωνα με τη UNICEF. To 2007 o αριθμός τους ανήλθε σε 860 χιλιάδες.
ΒΙΑΣΜΟΙ

250-500 χιλιάδες γυναίκες βιάστηκαν, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Πολλές εκτελέστηκαν αμέσως μετά, άλλες μολύνθηκαν με AIDS, άλλες γέννησαν τα παιδιά των βιαστών τους.
ΤΟ ΑΙDS

43% των παιδιών είχαν ορφανέψει λόγω της «σιωπηλής γενοκτονίας», του ΑΙDS.

Αρθρογράφος : Νικήτας Κουριδάκης

Φωτογραφία: Άγγελος Ράλλης
Πηγή: http://www.ethnos.gr/